Métrica y rima del poema El insurgente

El insurgente

de Guillermo Prieto

Versossílabasrima
consonante
rima
asonante
Des-de-laher-mo-sa-ri-be-ra8Aa
se-mi-rain-cier-ta-bo-gar8Bb
u-na-bar-qui-lla-li-ge-ra8Aa
que-de-sa-fí-aal-ta-ne-ra8Aa
los-ho-rro-res-de-la-mar.8Bb
Den-tro-se-mi-ra-sen-ta-do8Cc
un-or-gu-llo-so-gue-rre-ro:8Dd
el-cas-co-des-pe-da-za-do8Cc
el-ves-ti-doen-san-gren-ta-do8Cc
ya-su-de-re-chael-a-ce-ro.8Dd
A-suhi-jo-tier-noi-no-cen-te8Ee
lle-vaen-tre-sus-fuer-tes-bra-zos:8Ff
ba-ña-con-llan-to-su-fren-te;8Ee
pe-ro-suin-qui-e-tud-ar-dien-te9Ee
col-mael-ni-ño-con-a-bra-zos.8Ff
Mi-róa-rras-trar-a-la-muer-te8Gg
aHi-dal-go-yal-gran-Mo-re-los;8Hh
Y-lu-chan-do-con-la-suer-te8Gg
vioe1-Sur-de-suá-ni-mo-fuer-te8Gg
los-pa-trió-ti-cos-des-ve-los.8Hh
Su-ban-does-tá-dis-per-sa-do8Cc
el-ti-ra-no-vie-nea-trás;7Ii
so-lo-sal-vaa-suhi-joa-ma-do8Cc
y-sa-le-pre-ci-pi-ta-do8Cc
por-el-puer-to-de-San-Blas.8Jj
En-sus-o-í-dos-aun-true-na8Kk
el-cla-mor-con-trael-ti-ra-no:8Ll
seal-za.-.-.-el-ím-pe-tu-re-fre-na11Kk
por-que-va-ci-la-laen-te-na8Kk
yex-tien-dea-suhi-jo-la-ma-no.8Ll
De-su-pa-triai-do-la-tra-da8Mm
lea-rro-jael-des-ti-no-fie-ro;8Dd
sin-a-mi-gos-sin-sua-ma-da8Mm
so-lo-con-suhi-joy-sues-pa-da8Mm
en-el-u-ni-ver-soen-te-ro.8Dd
Que-daen-la-pla-ya-sues-po-sa8Nn
sin-am-pa-ro-sin-ven-tu-ra:8Ññ
mi-ra-la-mar-ca-pri-cho-sa8Nn
yen-e-lla-gi-rar-llo-ro-sa8Nn
dos-pren-das-de-su-ter-nu-ra.8Ññ
Tien-de-1os-bra-zos...-sus-pi-ra8Oo
y-ca-en-con-des-con-sue-lo:8Pp
de-la-pla-ya-se-re-ti-ra;8Oo
mas-tor-nayel-bra-vo-mi-ra7Oo
re-vo-le-ar-su-pa-ñue-lo.8Pp
Vuel-ve-la-vis-tael-va-lien-te8Ee
yen-cuen-traa-suhi-jo-dor-mi-do;8Qq
lu-ce-la-cal-maen-su-fren-te8Ee
yen-to-nael-tris-tein-sur-gen-te8Ee
es-te-can-to-do-lo-ri-do.8Qq
Di-vi-noen-can-to-de-mi-ter-nu-ra10Ññ
tú-mia-mar-gu-ra5Ññ
di-si-pa-rás4Rr
En-mia-ban-do-no5Ss
so-loen-los-ma-res5Tt
tu-mis-pe-sa-res5Tt
con-so-la-rás.4Rr
Túe-res-mi-pa-tria5Uu
túe-res-mia-mi-go.5Vv
e-res-tes-ti-go5Vv
de-mia-flic-ción.4Ww
So-la-tu-bo-ca5Xx
mi-fren-te-be-sa5Yy
don-dees-táim-pre-sa5Yy
mi-mal-di-ción.4Zz
Hi-joy-te-so-ro5
deun-tier-no-pa-dre5
tu-dul-ce-ma-dre5
¿dón-dees-ta-rá?4
Dios-de-bon-da-des!5
mi-rad-su-llan-to5
de-su-que-bran-to5
te-ned-pie-dad.5
Yoen-es-ta-bar-ca5
por-mihi-jo-te-mo5
vue-lo-sin-re-mo5
sin-di-rec-ción;4
vue-lo-per-di-do5Qq
sin-sa-ber-don-de5
y-ya-sees-con-de5
la-luz-del-sol.5
Pe-roa-pa-re-ce5
¡cuán-ta-for-tu-na!5
la-blan-ca-lu-na5
so-breel-ze-nit.5
Hi-joa-do-ra-do5Cc
por-tui-no-cen-cia5
laOm-ni-po-ten-cia5
me-guar-daa-mí.5
Des-pier-tael-ni-ño;-la-ve-loz-bar-qui-lla11
to-ca-triun-fan-te-la-cer-ca-na-tie-rra11
yel-a-troz-so-bre-sal-tó-se-des-tie-rra11
yel-bra-voan-te-su-Dios-la-fren-tehu-mi-lla.11
La-me-mo-riaem-pe-ña-daen-su-mar-ti-rio11
su-si-tua-ción-ho-rri-ble-1e-pre-sen-ta;11
y-su-pa-triay-sua-ma-da-lea-tor-men-ta11
y-le-se-pul-taen-el-fa-tal-de-li-rio11
In-cons-tan-tey-sa-lo-bre-su-for-tu-na11
co-mo-lo-son-las-a-guas-de-los-ma-res11Tt
per-tur-ba-ron-los-hó-rri-dos-pe-sa-res11Tt
has-ta-los-dul-ces-sue-ños-de-la-cu-na.11
Mi-ra-baen-san-gren-ta-da-su-que-ri-da11
gi-mien-doan-te-las-plan-tas-del-ti-ra-no;11Ll
la-mi-ra-baen-el-sue-lo-me-ji-ca-no11Ll
a-ban-do-na-da-po-breen-en-vi-le-ci-da.12
El-vien-to-que-sil-ba-baen-fu-re-ci-do11Qq
le-re-cor-da-ba-su-ge-mi-doar-dien-te11Ee
¡le-van-tan-do-laa-ba-ti-da-fren-te10Ee
a-sues-po-sa-lla-mó-des-pa-vo-ri-do.11Qq
"Dul-cei-lu-sión-dea-mor-mu-jer-di-vi-na.11
ben-di-go-tu-me-mo-ria:-yo-tea-do-ro11
Por-que-de-rra-mas-tu-co-pio-so-llo-ro11
por-mi-for-tu-na-lú-gu-brey-mez-qui-na.11
Re-cuer-do-que-mi-la-bioe-lec-tri-za-do11Cc
des-pués-que-muer-teo-li-ber-tad-gri-ta-ba11
en-tu-ca-rri-llo-ná-car-sees-tam-pa-ba11
y-re-na-cí-a-mi-vi-gor-can-sa-do.11Cc
Hoy-pró-fu-goin-fe-liz-sin-el-cie-lo10Pp
de-Mé-ji-co-do-vi-la-luz-pri-me-ra;11Aa
na-die-sien-te-mi-suer-te-las-ti-me-ra11Aa
so-lo-gi-moen-pe-no-so-des-con-sue-lo.11Pp
En-o-tro-tiem-po-cuan-doel-sol-ar-dien-te11Ee
ael-o-ca-so-le-ja-no-de-cli-na-ba11
cuan-do-suúl-ti-mo-ra-yo-sea-pa-ga-ba11
del-Po-po-ca-té-petl-en-laal-ta-fren-te:11Ee
yo-ben-de-cí-a;-pa-triai-do-la-tra-da11Mm
tu-ri-ca-tie-rra-tu-bri-llan-te-cie-lo;11Pp
cre-í-me-guar-da-rí-as-en-tu-sue-lo11Pp
miúl-ti-ma-luz-y-mi-pos-trer-mo-ra-da.11Mm
Pe-roel-hi-jo-re-cla-ma-su-cui-da-do;11Cc
tiem-bla-llo-ro-so-del-ri-gor-del-frí-o;11
yo-cu-pa-su-ter-nu-ray-sual-be-drí-o11
en-el-ni-ñoi-no-cen-tey-des-di-cha-do.11Cc
Los-te-mo-res-tal-vez-deal-gu-na-fie-ra11Aa
la-ne-gra-no-cheel-á-ri-do-de-sier-to11
tie-nen-a-su-ca-ri-ño-va-goin-cier-to11
con-si-de-ran-do-lo-queha-cer-de-bie-ra.11Aa
Se-re-suel-ve-por-fin;-en-la-bar-qui-lla11
a-ta-da-con-su-ban-daaun-co-co-te-ro11Dd
de-po-si-taael-in-fan-te-yel-gue-rre-ro11Dd
vue-la-don-deun-ho-gar-le-ja-no-bri-lla.11
U-na-nu-beos-cu-re-ceel-ho-ri-zon-te;11
se-so-bre-sal-tael-bra-voy-re-tro-ce-de11
Y-gri-tay-co-rre;-mas-sa-lir-no-pue-de11
del-in-trin-ca-do-del-os-cu-ro-mon-te.11
En-tre-tan-to-las-o-las-con-el-vien-to11
seem-bra-ve-cen-sea-gi-tan-y-se-cho-can:11
bra-man-seal-zan-se-rom-pen-se-so-fo-can;11
yes-táel-mar-en-ho-rri-ble-mo-vi-mien-to.11
La-voz-de-Dios-en-tre-las-nu-bes-true-na.11Kk
las-a-guas-con-el-ra-yo-res-plan-de-cen11
los-ár-bo-les-ro-bus-tos-sees-tre-me-cen11
el-mun-do-to-do-de-pa-vor-se-lle-na.11Kk
In-qui-e-to-va-gay-fu-rio-so9
el-pa-dre-des-pa-vo-ri-do8Qq
pa-re-cí-a-su-ge-mi-do8Qq
ael-que-lan-za-ba-la-mar.8Bb
Mien-tras-llo-rael-i-no-cen-te8Ee
gri-tael-nom-bre-de-su-pa-dre:8
no-tor-na:-lla-maa-la-ma-dre:8
no-vie-ne;-y-vuel-vea-llo-rar.9Bb
El-re-lám-pa-go-re-lum-bra8
la-tem-pes-tad-lea-me-na-za.8
y-suím-pe-tu-des-pe-da-za8
la-ban-da-quees-su-sos-tén.7
Co-mo-laho-jaa-rre-ba-ta-da8Mm
del-hu-ra-cán-in-cle-men-te8Ee
vue-lael-mí-se-roi-no-cen-te8Ee
a-la-mar-a-pe-re-cer.8
Cual-si-su-pie-rael-pe-li-gro8
con-pe-no-so-des-con-sue-lo8Pp
al-za-las-ma-nos-al-cie-lo8Pp
co-moim-plo-ran-do-pie-dad.8
A-sí-le-mi-ra-su-pa-dre8
lle-no-de-le-tal-con-go-ja8
y-fre-né-ti-co-sea-rro-ja8
don-de-la-bar-qui-llaes-tá.7
Gi-ra-lu-chaa-suhi-jo-lle-ga8
a-go-bia-do-de-fa-ti-ga8
1eex-tien-deu-na-ma-noa-mi-ga.8
Cre-ce-del-mar-el-vai-vén;7
pe-ro-mo-ver-se-no-pue-de:8
es-tre-chaa-suhi-joa-do-ra-do8Cc
son-rí-e-de-ses-pe-ra-do8Cc
y-se-su-mer-ge-con-él!!!8